Predavanje pod nazivom „Deca u ratu – srpski izbeglički domovi u Mataruškoj Banji 1942–1944“ biće održano u Salonu Narodnog muzeja Zrenjanin u četvrtak, 24. oktobra 2024. godine sa početkom u 19 časova. Na predavanju će govoriti dr Ljubinka Škodrić, viša naučna saradnica Instituta za savremenu istoriju u Beogradu, i Mirjana Savić, muzejska savetnica Narodnog muzeja Kraljevo. Specijalni gost na predavanju biće Dragan Žigić iz Zrenjanina, koji je kao devetogodišnji dečak sa braćom bio smešten u Mataruškoj Banji 1943-1944, i čije je sećanje i svedočenje jedno od najdragocenijih što se tiče ove teme.
Nadležni kustos iz zrenjaninskog muzeja je Lazar Sretenović, istoričar.
Dr Ljubinka Škodrić, viša naučna saradnica Instituta za savremenu istoriju u Beogradu, i Mirjana Savić, muzejski savetnik Narodnog muzeja Kraljevo autorke su istoimene monografije i izložbe koja je realizovana 2023. godine i za koju su nedavno dobile priznanje Muzejskog društva Srbije za izuzetne rezultate u prethodnoj godini. Značaj ovog projekta ogleda se u njegovoj slojevitosti u obradi i multimedijalnom predstavljanju teme putem izložbe, monografije i dva dokumentarna filma snimljena sa nekadašnjim štićenicima ovih domova, u produkciji Televizije „Hram“ i Portala Krug.
Tokom čitavog Drugog svetskog rata u okupiranu Srbiju su dolazili talasi izbeglica iz svih krajeva razorene Kraljevine Jugoslavije, što je nametnulo nužnost njihovog organizovanog zbrinjavanja. U tu svrhu u novembru 1941. je osnovan Komesarijata za izbeglice i preseljenike, pod čijim pokroviteljstvom u Mataruškoj Banji 3. juna 1942. Srpski izbeglički domovi počinju sa zbrinjavanjem izbegličke dece, kao najranjivije socijalne kategorije. Time je ovo popularno turističko mesto preobraženo u jedan od najznačajnijih humanitarnih centara u Srbiji, kojem se 1943. priključio i Manastir Studenica, kao oporavilište za decu slabijeg zdravLja. Briga o iznemogloj i bolesnoj deci bila je kompleksna i obuhvatla je smeštaj, odevanje, ishranu, lečenje, školovanje, vaspitavanje i organizovanje njihovog slobodnog vremena. Od juna 1942. do novembra 1944. u Srpskim izbegličkim domovima u Mataruškoj Banji utočište je pronašlo preko 3445 mališana, sa svih područja nestale Kraljevina Jugoslavije.
