Postavku posvećenu Banjskim čašama, realizovanu u okviru projekta “Staklena vitrina meseca”, posetioci Narodnog muzeja Zrenjanin moći će da pogledaju od 15. juna do 14. jula 2022. godine u stalnoj postavci Zbirke primenjene umetnosti.
Kolevka ovog tipa stakla nalazi se u češkom mestu Teplice, i njegov uspon bio je u direktnoj vezi sa razvojem banjskog lečilišta početkom XIX veka. Tokom banjske sezone, odnosno od maja do septembra, Teplice su pulsirale kulturnim i privrednim životom. Sezonski trgovci iz Praga, zanatlije (graveri) i prodavci stakla iz oblasti Novog Bora i Kameničkog Šenova dolazili su u Teplice da prodaju svoju staklenu robu gostima banje. Tepličke čaše bile su tražene među bogatom aristokratijom, ali ih je kupovao i građanski stalež. Pored suvenirskog karaktera čaše nose snažan umetničko-zanatski pečat majstora koji su ih radili, a imale su i praktičnu namenu kao čaša za piće sa lekovitih izvora. Najčešći motiv za gravure bile su zgrade banje, prirodni fenomeni, kulturno-istorijski spomenici i različiti simboli.
U zbirkama Tepličkog muzeja danas se čuva više od 400 komada banjskog suvenirskog stakla sa ugraviranim motivima, a najstariji sačuvani primerak banjske čaše potiče iz 1810. godine i čuva se u Muzeju stakla i bižuterije u Jablonecu.
Poseban podtip banjske čaše ima pljosnatu formu prilagođenu nošenju u džepu, usled čega se često nazivaju i džepne čaše. Banjsko staklo se retko proizvodilo u drugim formama, ali se ipak može naći u obliku vaza, doza, pehara i sl.
Na kamernoj postavci „Banjske čaše“, koji se realizuje u okviru projekta „Staklena vitrina meseca“ biće predstavljeni primerci koji potiču iz Tepličke banje, Rogaške Slatine, Herkulove banje (Mehadia), ali i iz onih sa područja današnje Srbije, kao što su Vrnjačka i Sokobanja. U pitanju su mesta koja su Banaćanima u prošlosti bila najdostupnije. Vremenski predmeti pripadaju periodu od sredine 19. veka, pa sve do Drugog svetskog rata.
Autor projekta je Dejan Vorgić, kustos Zbirke primenjene umetnosti Narodnog muzeja Zrenjanin i jedan od članova stručne grupe Nacionalnog komiteta ICOM-a Srbije za saradnju stručnjaka raznih profila u zemlji i inostranstvu.
Da podsetimo:
Ujedinjene nacije proglasile su 2022. godinu Međunarodnom godinom stakla (IYOG22) u cilju afirmacije staklarstva, a Narodni muzej Zrenjanin priključio se obeležavanju Međunarodne godine stakla projektom “Staklena vitrina meseca“.
Projekat „Staklena vitrina meseca“ počinje 15. marta 2022. i trajaće do 15. januara 2023. godine i predstavlja ciklus od deset kamernih tematskih postavki koje će se realizovati u okviru stalne postavke Zbirke primenjene umetnosti Narodnog muzeja Zrenjanin. Svakog 15. u mesecu sadržaj vitrine će se menjati, čime će se dobiti na dinamici načina prezentacije predmeta vezanih za staklarstvo i umetnost. Tematika vitrina će biti raznovrsna i predstaviće proizvodni program pojedinih staklara, tehnike izrade staklenih predmeta, načine upotrebe stakla, pojedine tipove stakla karakteristične za različite evropske regione i dr.
